BORSA: PARA ASLA UYUMAZ FİLMİ VE BORSADAKİ SPEKÜLASYON VE MANİPÜLASYON OLGUSU

        2008  finansal krizinde birçok insan evlerine varıncaya kadar her şeylerini kaybetti. Birçok şirket battı veya batma noktasına geldi. Ama şu bir gerçek ki 2008 finansal krizinde zarar gören sadece bazı şirketler ve orta sınıf oldu. Bu krizde zenginler daha zengin oldu fakirler ise daha da fakir.

       Borsa: Para Asla Uyumaz 2 ( Orijinal adı: Wall Street: Money Never Sleeps) da işte tam bu da bundan bahsediliyor. Film krizi fırsat bilen, piyasalarda spekülasyon yaratarak kriz çıkaran büyük şirketlerin aslında nasıl daha da zenginleştiğini gösteriyor. Yani kapitalizmin altın kuralından biri devreye giriyor : ‘’ KRİZİ FIRSATA ÇEVİR.’’

Filmdeki baş kahraman Wall Street’in eski  kurtlarından Gordon Gekko ünlü bir spekülatör ve spekülasyonların  borsada ne kadar etkili olduğunu ,bunun tehlikeli bir oyun olduğunu defalarca vurguluyor. Peki spekülasyon ne demektir?

      Spekülasyon piyasada gerçekleşmesi beklenen fiyat değişikliklerinden faydalanılarak yapılmaktadır. Beklentilerin tahminler doğrultusunda gerçekleşmesiyle kazanç elde edildiği gibi fiyat tahminlerinin tutturulmaması nedeniyle de kayıp yaşanacaktır. Herhangi bir yatırım aracının fiyatının gelecekte değerleneceği veya fiyatının yükseleceği öngörülüyorsa, bugünden alım yapılmaktadır. Gelecekte tahminlerin beklentiler dahilinde gelişmesi sonrasında fiyat yükseldiği zaman yüksek fiyattan satış yapılacaktır. Düşük fiyattan alım ve yüksek fiyattan satış nedeniyle de kar elde edilecektir. Aynı şekilde fiyatların düşeceği veya değer kaybedeceği öngörülüyorsa da bugünden satış yapılırsa kazanç elde edilir. Yasaldır ve aksine borsalar ve piyasaların varlık sebepleri insanları spekülatör olmaya davet ederek ve onları teşvik ederek , her menkul kıymetin hak ettiği fiyata yada değere ulaşmasını sağlar.

            Fakat bu filmdeki bahsi geçen şey aslında borsadaki spekülasyon değil, manipülasyondur.  SPK tarafından yayınlanmış ‘’Hisse Senedi Piyasasında Manipülasyon’’adlı yayında iki tanımlama vardır.

1.Manipülasyon : İnsanları kandırarak bir menkul kıymeti almaya veya satmaya sevk etmeye veya menkul kıymetin fiyatını yapay bir seviyede tutmaya yönelik davranışlardır.

2.Manipülasyon: Menkul kıymet piyasalarında arz ve talebin serbest bir şekilde karşı karşıya gelerek fiyatları belirlemesine yönelik sürecin kasıtlı olarak engellenmesidir.

Filmde Gordon Gekko spekülatör olarak lanse edilse de aslında bir manipülatördür.

Manipülasyon 2’ye ayrılmaktadır:

·         İşlem bazlı manipülasyon : Yapay olarak  sermaye piyasası araçlarını, arz ve talebini etkilemek, aktif bir piyasanın varlığı işlemini uyandırmak, fiyatlarını aynı seviyede tutmak, artırmak veya azaltmak amacıyla alım ve satımın yapılmasıdır.

·         Bilgi bazlı manipülasyon: Sermaye piyasası araçlarının değerini etkileyebilecek, yalan yanlış, yanıltıcı, mesnetsiz bilgi verilmesi, haber yayılması , yorum yapılması yada açıklamakla yükümlü olunan bilgilerin açıklanmaması.

Para Asla Uyumaz filminde de Gordon Gekko’nun  kızı ile yaşadığı duygusal gerilimi saymazsak asıl odak noktanın  bilgi bazlı manipülasyon ile  Bretton Woods karakterinin hisse değerlerinin düşürülmesi ayrıca Gordon Gekko’nun sıfırdan tekrar nasıl zengin olduğunun görüyoruz.

          Filmde bahsi geçmese de ABD ekonomik krizinin doğuşu ve büyümesi, denetimsiz serbest piyasa ekonomisinin ürettiği spekülatörlük ve manipülatörlük sonucudur. Konut kredilerinin vatandaşın gelirine bakmaksızın verilmesi, ABD yıllık enflasyonun %2’den %5’e çıkmasına rağmen konut kredi yıllık faizinin %3.5 olarak sabitlenmesi, krediye olan taleplerin sürekli artışına yol açtı. ABD hükümetinin Freidman modeli ekonomik politikalarına göre oluşan emlak  borsası hisse senetlerinin tavan fiyatı 30 trilyon doları geçmektedir. Emlak hisse senetlerinin reel değeri olan 20 trilyon doların nakit riski 10 trilyon dolardır. 20 milyon yeni konut sahibinden, işsizlik sebebi ile kredi geri ödemesi yapamayan 4 milyon konutzedelere hergün yeni sayılar eklenmektedir. Zararı oluşturanlar ise borsa spekülatörleri ve manipülatörleri,sigortacılar ve bankacılardır.

           Fakat filmde bunlardan bahsedilmiyor. Film aslında bu sistemi eleştirmiyor. Eleştirdiği sadece bu sistemi etik bir şekilde kullanmayan borsacılar ve açgözlülükleri… Borsacılar açısından bakarsak ise Gordon Gekko’nun sözleri her şeyi açıklar nitelikte:

‘’ PARA SENİNLE BİRLİKTE YATAĞA UZANIR,SANA BAKAR. TEK GÖZÜ AÇIKTIR. PARA ASLA UYUMAYAN FAHİŞEDİR VE KISKANÇTIR. EĞER ONA DİKKAT ETMEZSEN, BİR SABAH KALKTIĞINDA SONSUZA KADAR GİTMİŞ OLUR.’’





KAYNAKÇA:
http://borsanasiloynanir.co/spekulasyon-nedir/
http://ekonomi.haber7.com/ekonomi/haber/760748-borsada-keriz-silkeleme-nasil-yapiliyor
http://www.borsabeklenti.com/smf/index.php?topic=623.10;wap2
http://www.sinifmucadelesi.net/spip.php?article517
http://www.ufukotesi.com/yazigoster.asp?yazi_no=20080399